In elk huis of gebouw dat elektriciteit gebruikt, zijn er apparaten om ons te beschermen tegen de risico’s van elektrische ongelukken. De aardlekschakelaar is een van die apparaten en heeft een hele belangrijke functie: het beschermt ons tegen gevaarlijke elektrische schokken en helpt brandgevaar te verminderen. Toch weten veel mensen niet precies wat een aardlekschakelaar is of wat het doet. Dit artikel legt het allemaal eenvoudig uit, zodat zelfs als je geen kennis van elektriciteit hebt, je toch precies begrijpt waarom de aardlekschakelaar zo belangrijk is en hoe deze werkt. 

Wat is een aardlekschakelaar?

Definitie van een aardlekschakelaar

Een aardlekschakelaar is een automaat in de groepenkast dat ontworpen is om je te beschermen tegen elektrische schokken en brand door te reageren op stroomlekken. Een stroomlek gebeurt als er elektriciteit “weglekt” van de normale stroomkring, zoals wanneer stroom via een defect apparaat of beschadigd snoer wegvloeit naar bijvoorbeeld de aarde (grond). De aardlekschakelaar meet voortdurend de hoeveelheid stroom die binnenkomt en weggaat. Zodra er verschil is, bijvoorbeeld door een lek, schakelt hij meteen de stroom uit.

Voorbeeld: Stel dat je een kapot koffiezetapparaat aanraakt en er stroom weglekt naar je lichaam. De aardlekschakelaar merkt dit direct op en schakelt de stroom uit, waardoor je beschermd bent tegen een elektrische schok.

Het verschil tussen een aardlekschakelaar en andere schakelaars

Een aardlekschakelaar is anders dan de normale schakelaars in huis, zoals een lichtschakelaar, omdat het geen stroom aan of uit zet, maar vooral veiligheid biedt. Waar je een lichtschakelaar zelf bedient, schakelt de aardlekschakelaar automatisch uit als hij iets gevaarlijks opmerkt. Daarnaast zijn er ook installatieautomaten (automatische zekeringen) die stroom uitschakelen als er te veel stroom door een circuit gaat, maar die reageren niet op stroomlekken.

Hoe werkt een aardlekschakelaar?

Het meten van stroomverlies

Een aardlekschakelaar werkt door te controleren of de stroom die het huis in gaat, gelijk is aan de stroom die eruit komt. Dit gebeurt met een techniek die stroomverlies meet. Stroomverlies betekent dat elektriciteit niet terugkomt zoals verwacht; het “lekt” bijvoorbeeld naar de aarde. Zodra de aardlekschakelaar dit merkt (meestal bij een verlies van 30 milliampère), schakelt hij binnen een fractie van een seconde de stroom uit.

Veiligheid door directe actie

De aardlekschakelaar zorgt ervoor dat elektriciteit direct stopt bij een probleem. Dit werkt preventief tegen zowel elektrische schokken als brandgevaar. Als de aardlekschakelaar uitvalt, weet je dat er ergens in het huis een probleem is, bijvoorbeeld een beschadigd apparaat of kapotte bedrading.

Waarom is een aardlekschakelaar belangrijk voor veiligheid?

Bescherming tegen elektrische schokken

De belangrijkste functie van de aardlekschakelaar is het beschermen tegen elektrische schokken. Een elektrische schok kan gebeuren als er een defect apparaat is en stroom naar de grond of naar je lichaam kan “lekken.” Door de snelle reactie van de aardlekschakelaar voorkom je dat er een gevaarlijke situatie ontstaat.

Voorkomen van brand

Stroomlekken kunnen ook brand veroorzaken, vooral als er sprake is van beschadigde bedrading. Een aardlekschakelaar stopt de stroom zodra er een lek gedetecteerd wordt, wat helpt voorkomen dat oververhitte kabels in brand vliegen.

Wettelijke eisen en regels

In Nederland zijn aardlekschakelaars verplicht in nieuwe installaties en ook bij verbouwingen. Wettelijk moet elke woning met elektriciteit goed beveiligd zijn, en een aardlekschakelaar is hier een belangrijk onderdeel van. Deze verplichting geldt ook bij het installeren van nieuwe apparaten of aanpassingen aan de elektrische installatie in huis.

Aardlekschakelaar vs. installatieautomaat

Wat doet een installatieautomaat?

Een installatieautomaat, of automatische zekering, is een schakelaar in de groepenkast die ervoor zorgt dat er niet te veel stroom door de kabels stroomt. Dit apparaat schakelt de stroom uit als er te veel elektriciteit gevraagd wordt, bijvoorbeeld als je te veel apparaten op hetzelfde moment aanzet. De installatieautomaat beschermt vooral de bedrading tegen oververhitting.

De dubbele veiligheid van de aardlekautomaat

Sommige huizen hebben een aardlekautomaat, een apparaat dat zowel een aardlekschakelaar als een installatieautomaat combineert. Dit biedt dubbele veiligheid, want het apparaat beschermt je zowel tegen stroomlekken als tegen overbelasting. Dit kan ook ruimte besparen in de meterkast en is praktisch in woningen waar veiligheid een prioriteit is.

Soorten aardlekschakelaars

Verschillende types voor verschillende situaties

Aardlekschakelaars zijn er in verschillende types. De meest gebruikte versies zijn 1-fase aardlekschakelaars, die geschikt zijn voor de meeste woningen, en 3-fase aardlekschakelaars, die in grotere gebouwen of huizen met veel stroomgebruik nodig zijn. Ook zijn er typen die speciaal gemaakt zijn voor gebruik in vochtige ruimtes, zoals badkamers, om extra bescherming te bieden.

Hoeveel aardlekschakelaars heb je nodig?

In een gemiddeld huis is het gebruikelijk om twee aardlekschakelaars te installeren, zodat de stroom verdeelt is over meerdere groepen. Dit betekent dat als er iets misgaat in een groep, niet het hele huis zonder stroom komt te zitten. Hoeveel aardlekschakelaars je precies nodig hebt, hangt af van de grootte van je huis en het aantal apparaten dat je hebt.

Veelgestelde vragen over aardlekschakelaars