Het woord armatuur verwijst naar het gehele omhulsel en de technische onderdelen die nodig zijn om een lamp te laten werken. Denk aan de lampvoet (fitting), bedrading, reflector, afscherming en soms ook een transformator of LED-driver. Een armatuur is dus meer dan alleen een houder; het zorgt ook voor de juiste aansluiting, veiligheid en lichtverdeling. Zonder armatuur zou een losse lamp kwetsbaar, onhandig en vaak onveilig zijn.

Wat is een armatuur precies?

Het woord armatuur wordt gebruikt voor de complete behuizing en technische constructie waarin een lichtbron wordt geplaatst. Het bevat alle onderdelen die nodig zijn om de lamp stevig te bevestigen, elektrisch aan te sluiten en te beschermen. In veel gevallen beïnvloedt het armatuur ook de verspreiding van het licht – bijvoorbeeld door reflectoren, lenzen of diffusers.

Armaturen zijn er in talloze uitvoeringen, van eenvoudige functionele ontwerpen tot luxe decoratieve exemplaren. Sommige armaturen zijn puur praktisch, zoals TL- of LED-balken in een magazijn, terwijl andere juist bedoeld zijn om sfeer te creëren, zoals designhanglampen boven een eettafel.

Belangrijke functies van een armatuur

Een goed armatuur vervult meerdere functies tegelijk:

• Bevestiging: houdt de lichtbron op zijn plaats, of het nu aan het plafond, de muur of ingebouwd in een meubel is.

• Elektrische aansluiting: zorgt voor veilige en stabiele verbindingen tussen lichtbron en voedingsspanning.

• Lichtverdeling: bepaalt of het licht diffuus, gericht of juist breed verspreid wordt.

• Bescherming: voorkomt dat de lamp beschadigd raakt en beschermt mensen tegen aanraking van elektrische delen.

• Esthetiek: draagt bij aan de uitstraling van de ruimte en kan een belangrijk onderdeel van het interieurontwerp zijn.

Onderdelen van een armatuur

Hoewel de precieze onderdelen per type verschillen, bestaan veel armaturen uit:

• Fitting of lampvoet: houdt de lamp vast en maakt elektrisch contact.

• Behuizing: het zichtbare omhulsel, vaak van metaal, kunststof of glas.

• Reflector of lens: stuurt het licht in de gewenste richting.

• Diffuser of afscherming: zorgt voor een zachtere lichtverdeling en voorkomt verblinding.

• Bekabeling en aansluitingen: verbinden de lichtbron met het elektriciteitsnet.

• Eventuele driver of transformator: zet spanning en stroom om voor LED’s of laagspanningslampen.

Soorten armaturen en hun toepassingen

Plafond- en wandarmaturen

Direct op het plafond of de muur gemonteerd. Veel gebruikt in woningen, kantoren en gangen.

Inbouwarmaturen

Worden verzonken in het plafond, de muur of het meubel. Denk aan spotjes in een systeemplafond.

Opbouwarmaturen

Zichtbaar gemonteerd op het oppervlak. Eenvoudiger te installeren en vaak gebruikt in garages en werkplaatsen.

Buitenarmaturen

Geschikt voor tuinen, gevels en opritten. Hebben meestal een hoge IP-waarde voor bescherming tegen vocht en stof.

Industriële armaturen

Zwaar uitgevoerde, robuuste armaturen voor fabrieken, loodsen en werkplaatsen. Vaak stof- en waterdicht.

Armaturen en lichtbronnen

Niet elk armatuur kan met elke lichtbron worden gecombineerd. Een E27-fitting is bijvoorbeeld bedoeld voor de klassieke grote lampvoet, terwijl een GU10-armatuur geschikt is voor compacte spots. Daarnaast bestaan er armaturen met geïntegreerde LED-modules die energiezuinig zijn, maar waarbij de lichtbron niet los vervangbaar is. Ook zijn er speciale armaturen voor TL-buizen, halogeen of slimme lampen, waarbij de techniek volledig is afgestemd op dat type lichtbron. De juiste combinatie van armatuur en lamp is belangrijk voor lichtkwaliteit, energieverbruik en veiligheid.

IP-waarde en bescherming

De IP-waarde van een armatuur geeft aan hoe goed het beschermd is tegen stof en vocht. Het eerste cijfer staat voor bescherming tegen vaste stoffen, het tweede voor vocht. Zo is IP20 alleen geschikt voor droge binnenruimtes, IP44 spatwaterdicht voor bijvoorbeeld badkamers en IP65 volledig stof- én waterdicht voor buitengebruik. De juiste IP-waarde kiezen voorkomt defecten en gevaarlijke situaties.

- IP20 – alleen bescherming tegen aanraking
- IP44 – spatwaterdicht, geschikt voor vochtige ruimtes
- IP65 – volledig stofdicht en beschermd tegen waterstralen.

Waarop letten bij de aanschaf van een armatuur

Bij het kiezen van een armatuur kijk je eerst naar de locatie: binnen, buiten of in een vochtige ruimte. Vervolgens bepaal je het type lichtbron, de gewenste lichtkleur en de hoeveelheid licht die je nodig hebt. Voor buiten of vochtige ruimtes is een hogere IP-waarde belangrijk, terwijl in een woonkamer stijl en afwerking vaak zwaarder wegen. Een goede balans tussen functionaliteit, duurzaamheid en uiterlijk zorgt voor jarenlang plezier van je verlichting.

Montage en veiligheid

Het monteren van een armatuur begint altijd met het uitschakelen van de spanning. Gebruik stevige bevestigingsmaterialen en volg de handleiding van de fabrikant. Let bij LED-armaturen op voldoende warmteafvoer en controleer bij metalen armaturen of de aarding goed is aangesloten. Zo voorkom je storingen, oververhitting en gevaarlijke situaties.

Onderhoud en levensduur

Regelmatig schoonmaken en stofvrij houden verlengt de levensduur van een armatuur en zorgt voor maximale lichtopbrengst. Controleer af en toe of het armatuur nog stevig vastzit en vervang defecte onderdelen op tijd. Bij geïntegreerde LED-armaturen moet bij een defect vaak het hele armatuur worden vervangen, maar de lange levensduur van goede LED-modellen maakt dit minder frequent nodig.

Veelgemaakte fouten bij armaturen

Een veelgemaakte fout is het kiezen van een armatuur met een te lage IP-waarde voor de omgeving, waardoor vocht of stof schade veroorzaakt. Ook worden soms verkeerde lampen gebruikt die te heet worden voor het armatuur, of wordt de verkeerde lichtkleur gekozen voor de ruimte. De ernstigste fout blijft echter werken aan de bedrading zonder de spanning uit te schakelen, wat levensgevaarlijk kan zijn.

Veelgestelde vragen